De huwelijksreis : het einde van een kunstenaar is een novelle uit 1927 over de Duitse schilder Alfred Rethel (1816-1859), die met zijn vrouw Maria op huwelijksreis gaat van Dresden naar Rome. Ze reizen over het nieuwe spoor en dan met paard en wagen. Zij krabbelt weer op na maandenlang door tyfus geveld te zijn geweest. Ze houden oprecht van elkaar, het zijn twee heel gevoelige naturen, maar hun belevingswerelden raken elkaar niet. Zij is een meisje van goeden huize, zeer beschermd opgegroeid en hij is een volwassen man van zeer eenvoudige komaf die zich als geniaal kunstenaar heeft weten te manifesteren. Hij is in de kracht van zijn leven, maar tijdens de reis raakt hij steeds meer vervreemd van de werkelijkheid. 

Eenmaal in Rome bloeit zij op en dooft hij dooft uit. Hij vecht wel, hij klampt zich vast aan de laatste resten van zijn krachtige, geniale persoonlijkheid. ‘Een sterke wil! Jazeker! Kort en goed! Hij wist heel goed dat alleen de wil hem kon helpen. Die wil was toch geen vreemde voor hem. Hij had toch het een en ander bereikt met zijn wil.’

In Rome sluit hij vriendschap met Lotsch, een gesjeesde Duitse kunstenaar, een zuipschuit met een gezonde dosis humor en zelfreflectie, en dat levert menig hilarisch en quasi-diepzinnig gesprek op over kunst, kunstenaars, leven en dood. ‘wie is vandaag de dag geen kunstenaar, nu iedereen wel een beetje talent heeft? […] Amateurs hadden de mooiste ateliers, waar of niet? Terwijl de echte meesters vaak in een stal moesten werken. Hij werkte toevallig in een stal, als hij al werkte’: zo maakt Lotsch zijn entree in het boek. Maar het lukt Lotsch niet om Rethel weer terug het leven in te trekken. De huwelijksreis die zo hoopvol begon, eindigt in een afscheid.

De Duitse auteur en kunsthistoricus Josef Ponten (1883-1940) schreef bestsellers in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw. Hij was bevriend met Thomas Mann, die zijn ongekunstelde manier van schrijven zeer bewonderde. Na de Tweede Wereldoorlog is Ponten in de vergetelheid geraakt, omdat men hem – ten onrechte – van nazisympathieën verdacht. Pontens schrijfstijl is heel gevoelvol, soms haast naïef, met prachtige landschapsbeschrijvingen waarbij telkens de emotie dicht aan de oppervlakte ligt zonder dat het geheel sentimenteel wordt.