De literaire verrassing van 2020 in Letland was het romandebuut van Andris Kalnozols (1983). Van oorsprong acteur, dramaturg en regisseur heeft Kalnozols zich met zijn roman Noem me kalender bewezen als succesvol romanauteur. Hij won in 2021 de Letse literatuurprijs voor beste debuut en ook bij het grote publiek was, en is zijn boek nog steeds razend populair. Het stond anderhalf jaar lang in de lijst met bestverkochte boeken. 

De roman boek is geschreven als het dagboek van Oskar, een jongvolwassen man met een mentale stoornis (die in het boek niet gespecificeerd wordt, maar waarvan duidelijk wordt dat die op het autistisch spectrum zit) die nog bij zijn moeder woont. Het dagboek beslaat een vol jaar en elke week schrijft Oskar over een ander thema. Vanuit zijn oogpunt lezen we over de dingen die hij meemaakt in het kleine stadje waar hij woont. Hij maakt elke dag lange wandelingen, omdat dat goed voor hem is (“Het is belangrijk om heel lang te wandelen, maar alleen als het niet ontzettend regent ofzo.”). Tijdens zijn wandelingen bouwt hij met een aantal mensen uit het stadje een bijzondere band op. Niet helemaal toevallig zijn ook die mensen een beetje de buitenbeentjes. Samen met de pastoor, die zich om hem bekommert omdat zijn moeder met haar kleine pensioen geen professionele hulp kan betalen, organiseert Oskar een wekelijkse soepmiddag en heeft hij op die manier een verbindende rol in zijn woonplaats. De taal van Oskar is origineel en grappig, zijn wereldbeeld en verhalen zijn ontwapenend en ontroerend. Soms lijkt hij naïef als een kind, soms is hij slimmer dan de volwassenen om hem heen. 

Oskar heeft zijn oog laten vallen op een knap meisje, dat hij nooit zou aanspreken “omdat hij haar toch niets te vertellen heeft”. Hij weet haar naam niet maar besluit de hele kalender met naamdagen uit zijn hoofd te leren omdat toch één van die namen de hare zal zijn (“En later, toen ik al een paar maanden aan het leren was, realiseerde ik me dat ik eigenlijk helemaal niet wilde weten hoe ze heet, want sommige namen zijn zo lelijk, dat het mijn hart zou breken.”). In het stadje wordt Oskar door iedereen Kalender genoemd. Hij praat niet graag met vreemden maar als je hem een willekeurige datum geeft, dan noemt hij de namen op die bij die dag horen. Naamdagen zijn in Letland misschien nog wel belangrijker dan verjaardagen. Op elke dag van het jaar vieren mensen met een bepaalde naam hun naamdag. En op 22 mei is er een dag voor iedereen met een naam die niet op de kalender staat, en Emilia. 

Week 3 Boek

23 juli

Ella.* Vandaag is helemaal niet haar naamdag, haar naamdag is op 7 maart februari, ze woonde lang, lang geleden in Kansas. En ze had een hondje, Toto, die zijn naamdag viert op 22 mei als het de naamdag is van iedereen zonder naamdag, en van Emilia. Waarom Emilia niet haar eigen naamdag heeft snap ik niet. Maar ik dwaal af. Ella en Toto gingen tijdens een orkaan een caravan in om te schuilen. De tornado blies de caravan de lucht in, maar toen het over was kwamen Ella en Toto weer de wereld in en waren ze ergens anders. Alles was veranderd. De wind had hen meegevoerd. 

Momenteel wordt er gewerkt aan een boekverfilming van Noem me kalender. Afgelopen jaar was een toneelvoorstelling gebaseerd op dit verhaal al een groot succes in Letland. Het boek is vertaald in het Litouws en Armeens. 

*in de aangepaste versie van het boek The Wizard of Oz dat in Sovjet-Letland werd uitgegeven heet de hoofdpersoon Ella