Proza

Kinderland

Liliana Corobca

(vert. Jan Willem Bos)

  • Charlotte van Rooden
  • 13 februari 2025

Er doet een grap de ronde over de Moldaviërs als meesterbouwers, van wie zelfs Barack Obama in het verre Witte Huis heeft gehoord. Als hij vraagt waar die Moldaviërs zich ophouden, wijst zijn adviseur op de kaart naar het landje aan de rand van Europa. ‘Zo’n klein land met zulke grote bouwers?’ ‘Nee, Sir Obama. Moldavië is hun office, maar zij zijn in de hele wereld te vinden.’ 

In de hele wereld, maar niet thuis, zoals in het leeggelopen dorp waar Liliana Corobca’s Kinderland zich afspeelt. Daar zorgt de twaalfjarige Cristina in haar eentje voor haar twee jongere broertjes, een hond, een kat, een varken, tien kippen en een agressieve haan. Haar ouders zijn vertrokken naar het buitenland om ‘serieuze poen’ te verdienen, net als veel andere volwassenen uit het dorp. 

De juf op school vraagt de kinderen een kaart te tekenen van het dorp en een lijst op te stellen van alle landen waar hun familieleden en buren naartoe zijn gegaan om te werken. ‘Uit ons dorp is er alleen niemand naar Afrika vertrokken. Nog niet.’ De moeder van Cristina en haar broertjes Dan en Marcel zit in Italië en zorgt daar voor andere kinderen. Ze zou vertrekken voor een jaar of twee, alleen lijkt er geen einde te komen aan die een of twee jaar. Hun vader zit in Rusland. 

Kinderland vertelt op fascinerende wijze de vergaande gevolgen van de diaspora en leegloop uit Moldavische dorpen, vanuit het perspectief van Cristina als achtergelaten kind. Moldavië is het land met de meeste emigratie op het Europees continent. Er zijn dus veel kinderen als Cristina en haar broertjes, want de ervaring om zonder ouders op te groeien is wijdverbreid. In hun dorp is er een duidelijk verschil tussen de kinderen van wie de ouders nog thuis wonen en die van wie de ouders zijn vertrokken. Cristina weet daar wel gebruik van te maken: ze wijst haar broertjes op de blauwe plekken van de buurtkinderen om ze eraan te herinneren dat de aanwezigheid van een vader ook niet alles is. 

Gevaar ligt voortdurend op de loer. Er loopt een wild everzwijn door het dorp, een vrouw springt in een put, een van de buurmannen achtervolgt zijn echtgenote met een bijl, iemand steelt het zand uit hun tuin, een buurjongen verliest zijn verstand nadat hij zijn hond tot stervens toe heeft gekweld. Dan heeft een teek, die in Cristina’s verbeelding al zijn bloed zal opzuigen totdat hij als een ballon opstijgt en niets meer dan een verschrompeld kind achterlaat, de kat jaagt op hun zwaluwkuikens, de voedselvoorraad van de kinderen raakt op voordat ze weer geld toegestuurd krijgen. 

De hoofdstukken vanuit het vertelperspectief van de jonge Cristina worden afgewisseld met brieven waarin ze zich direct aan haar ouders richt. Aan hen vertelt ze niet dat haar ene broertje een surrogaatpapa heeft gemaakt van een bezemsteel en een achtergebleven overjas, of dat haar andere broertje op een gegeven moment op een krukje gaat zitten op de weg om daar simpelweg op hen te wachten. Ze vraagt hen wel om terug te komen.  

Op een gegeven moment leert Cristina dat mensen ‘in Europa’ (lees: West-Europa) hun honden uitlaten aan een lijn en snoert ze haar broertjes in tuigjes om met hen over de dorpsweg te lopen. Dat werkt niet, blijkt al gauw, en levert schuine blikken op. Haar verhalen getuigen van een mengeling van afkeer van het ‘Westen’ en fascinatie voor de wereld buiten haar dorp, maar laten ook goed zien dat ze zich er totaal geen voorstelling van kan maken. Voor haar is hun dorp de wereld en ze droomt al van haar volwassen leven op dezelfde plek. ‘Dan gaan we een huis bouwen in ons dorp, het mooiste dorp van de wereld. En als iedereen weggaat en het dorp leegstroomt, zullen wij heel veel kindertjes maken en zo het dorp weer bevolken. Onze kinderen zullen intrekken in de verlaten huizen, ze zullen groot worden, ze zullen werken en het dorp zal opbloeien.’ 

Naast de manier waarop het boek het maatschappelijke probleem van leegloop aankaart, is Kinderland een prachtige roman over kinderen die hun eigen belevingswereld scheppen, met alle fantasieën, spelletjes en angsten die daarbij horen, en de morele dilemma’s die ze zichzelf opleggen. ‘Kinderlandje’ is het spel, ‘waarin de kleintjes doen of ze grote mensen zijn’. Een van de vriendinnetjes van Cristina vertelt haar dat ze magische krachten heeft en over ‘het levende’ en ‘het dode water’, dat nog goed van pas komt als ze zich bezeert. Als Lucian uit de stad op bezoek komt in het dorp, klimmen ze samen in de abrikozenboom en krijgt ze van hem haar eerste kus.  

Liliana Corobca (1975) is naast schrijfster ook onderzoeker en heeft meerdere boeken over het Roemeense en Moldavische literaire landschap onder het communisme op haar naam staan. Naast Kinderland (oorspronkelijk uitgegeven in 2013, toen onmiddellijk een bestseller en prijswinnaar) heeft ze een zestal andere romans geschreven. Vertaalster Roemeens-Engels Monica Cure heeft er in de afgelopen jaren kort achter elkaar en met groot succes drie naar het Engels vertaald: Kinderland, The Censor’s Notebook en Too Great A Sky. De vertalingen hebben al meerdere prijzen gewonnen. Kinderland in de vertaling van Jan Willem Bos is het eerste boek van Corobca dat in het Nederlands is verschenen, en de derde roman uit Moldavië die beschikbaar is in het Nederlands.

Liliana Corobca, Kinderland
  • Kinderland
  • Vertaald uit het Roemeens door Jan Willem Bos
  • Uitgeverij Pegasus (2024), 189 blz.