Proza

Markering

Fríða Ísberg

  • Ýmir Meijles
  • 26 juni 2023

Merking (’Markering’) is de debuutroman van de IJslandse schrijfster Fríða Ísberg. Ísberg belicht vanuit de toekomst de hedendaagse samenleving die in toenemende mate wordt gekenmerkt door polarisatie en uitsluiting.

We bevinden ons in Reykjavík, waar de technologische vooruitgang het mogelijk maakt om empathie van individuen te meten middels een test. Het verhaal voltrekt zich op het moment dat IJsland stemt over de al dan niet verplichte invoering van deze test om zo te voorspellen of iemand asociaal zal handelen in de toekomst. Individuen die de minimumscore voor de test niet halen (‘niet-gemarkeerd’), verliezen de toegang tot belangrijke delen van de samenleving (denk aan bepaalde banen, maar ook fysieke plaatsen in het publieke domein), zodat zij die wel slagen voor de test (‘gemarkeerd’) bescherming genieten. Deze ontwikkeling doet behoorlijk wat stof opwaaien. Er ontstaan twee kampen die in het verhaal, dat vanuit alwetend perspectief wordt verteld, belichaamd worden door verschillende personages.

Ísberg beschrijft de uitwerking van deze techno-psychologische vooruitgang in een wereld met utopische aspiraties. Dit toekomstbeeld komt ons al te bekend voor: polarisering, het individuele versus het collectieve (veiligheids)belang en de falende (parlementaire) democratie zijn thema’s die onderdeel van het hedendaags debat uitmaken. Ísberg staat de lezer steeds toe zelf een oordeel te vormen over het testbeleid. Haar vertelling bevordert daarmee het debat in het hier en nu, in de echte wereld, daar waar het voorheen mogelijks is gestrand.

Ze neemt ook het fenomeen ‘cancel culture’ onder de loep en vond daarvoor onder meer inspiratie bij haar generatiegenoten die geen ‘onzin’ (lees: de beurt is nu aan een nieuwe generatie) meer tolereren in het publieke debat. Saillant detail is dat Ísberg dit boek schreef vóór de uitbraak van de COVID-19-pandemie. De pandemie – en de uitwerking van de welbekende vaccinatiebewijzen op de toegang tot delen van het publieke domein – gaf als zodanig geen aanleiding om dit boek te schrijven. 

Fríða Ísberg is dichteres en schrijfster. Haar debuutroman oogstte veel lof bij IJslandse en internationale literatuurcritici. Zo ontving Ísberg voor dit werk de Fjöruverðlaun 2022, een prijs die uitgereikt wordt aan literatuur geschreven door (cis- en trans-) vrouwen, transseksuelen en intersekse personen in IJsland. Het boek is inmiddels in verschillende talen verschenen.

In november 2022 is Merking bij uitgeverij De Geus uitgekomen in de Nederlandse vertaling van Laura Molenaar en Kim Liebrand.

Fríða Ísberg, Markering
  • Merking
  • IJslands
  • Mál og menning (2021), 266 blz.