Militant homoseksueel, zelfverklaard hedonist, professioneel barebacker, uitgesproken hiv-positief: er zijn talloze omschrijvingen die op Guillaume Dustan (1965–2005) toepasbaar zijn. In het korte leven van het Franse enfant terrible trok zijn uitgesproken karakter en lifestyle meer aandacht dan zijn werk, dat goeddeels door de Franse literaire critici werden genegeerd. Tijd voor eerherstel, aldus Thomas Clerc in het voorwoord van The Works of Guillaume Dustan Vol. 1, waarin zijn eerste drie romans zijn samengebracht. 

Die romans – In My Room, I’m Going Out Tonight en Stronger Than Me – benadrukken de voorloperspositie van Dustan. Terwijl queer theory nog niet in zwang was geraakt in Frankrijk, onderzocht zijn werk al de maakbaarheid van zijn homoseksuele identiteit. Met dit in het achterhoofd kunnen de titels van de romans gelezen worden als hoofdstukken in een veelomvattend studie. Door het (auto)fictionaliseren van zijn leven maakt Dustan het mogelijk om zijn identiteit terug te brengen naar een aantal onderwerpen: daten en seks, clubcultuur en leven met hiv.

Maakt dit identiteitsonderzoek zijn werk dan academisch of onleesbaar? Verre van. Het eerste dat in In My Room opvalt is de heldere, haast non-existente schrijfstijl. De ruzies met gewelddadige ex Terrier, de enorme hoeveelheid seks met zijn nieuwe vriend Stéphane: het wordt opgeschreven, alsof de gebeurtenissen worden genotuleerd. Het lijkt op een puberachtige onverschilligheid, maar net als bij een puber schuilt achter een lethargische houding en een grote bek vaak het onvermogen om de eigen kwetsbaarheid te willen accepteren:

‘It’s sunny in the suite. We take a bath in the hot tub, I bought some seaweed bath salts that I saved from my last thalassotherapy. Champagne and weed for when we wake. I gently rub the head of my dick against his hole. I fuck him later, after the pool or the countryside walk, I don’t remember anymore. I squeeze my thighs, standing at the edge of the bed. I’m a little soft because his ass is super tight, I hate that, but whatever, it’s a start. I’m careful not to hurt him. He comes without touching himself. He tells me it’s the third time in his life. I wonder how many times has that happened to me, it’s true that it isn’t a common thing.’

Het heeft geen zin om per roman een beknopte synopsis te schrijven. De boeken in dit eerste verzameld werk zijn allemaal wars van plot. Het narratief wordt aangedreven door zijn onstilbare honger voor seks en drugs, de behoefte om een afspraak te maken op Minitel (het Franse pre-internet), de toevalligheid van een bekende in een club*, de wens om een lichamelijk grens te vinden. Dit laatste verlangen komt het sterkst naar voren in I’m Going Out Tonight, waar het proza steeds verder desintegreert als de drugs bezitnemen van de protagonist. Op een manier die me deed denken aan Hersenschimmen van Bernlef – maar dan geiler – wordt het proza steeds spaarzamer, totdat een tiental lege bladzijden volgen. Er gaan uren voorbij, vrienden stappen taxi’s in, maar wanneer de dj een nummer van U2 speelt, weet de protagonist dat ook hij naar huis moet: ‘It’s the hetero sound that begins. (…) So I go back up to the coat check.’  

Deze eerste uitgave van Dustans (zelfbenoemde) auto(bio)pornografieën vormen een mooie introductie in het werk van een auteur wiens stijl bekendere schrijvers als Houellebecq, Despentes en Preciado hebben geïnspireerd. En met nog vijf boeken, waaronder zijn meest succesvolle boek Nicolas Pages, en ook een reeks essays in het vooruitzicht, is er genoeg om naar uit te kijken. Tijdens het lezen van zijn werk word ik vooral eraan herinnerd dat het Nederlandse literair landschap, waarin het gros van de queer auteurs een ongevaarlijk imago hebben, met boeken die weinig tot niet aanstootgevend zijn, een schrijver als Dustan nog altijd een zeer welkome toevoeging is. Ik moet de eerste Nederlandse roman waarin fisten een rol speelt nog lezen.

* Elke uitgaansplek wordt in het boek voorzien van een voetnoot, waarbij wordt vermeld waar de bar of club zich in Parijs bevindt, waardoor het voor de lezer mogelijk wordt om een Dustan-pilgrimage te organiseren.