Proza

Amen met bloed

Joshuar Gomez

  • Joe Fortin
  • 11 september 2023

Amen cu Sanger (Amen met bloed), verschenen in 2020 is de debuutroman van Joshuar Gomez Hij schreef het in zijn moedertaal Papiamento.

Amen cu Sanger is een coming-of-age verhaal van een middelbare scholier die wanhopig op zoek is naar vriendschap, liefde en begrip, maar te maken krijgt met vooroordelen, roddels en onverdraagzaamheid in de Arubaanse samenleving van de 21ste eeuw. De mensen waarmee de homoseksuele Alex opgroeit spelen een voorspelbare rol en maken daarmee ook de roman voorspelbaar. Zo schaamt zijn moeder zich voor hem, is er een gewelddadige stiefvader en is er een held die hem bevrijdt van zijn belager Thomas, die heimelijk verliefd is op Alex. Niettemin weet Gomez je als lezer te boeien met prachtig poëtische zinnen, verrassende metaforen, treffende symboliek en een levendig gebruik van verschillende vertelperspectieven en tijden.

In de overheersende machocultuur op het Caraïbisch eiland mag homoseksualiteit niet zichtbaar zijn.  Zijn androgyne uiterlijk maakt Alex kwetsbaar en een makkelijk doelwit van pesterijen, vernederingen en geweld. Hij raakt verstrikt in een innerlijke strijd. Het is een gevecht om te willen zijn wie hij werkelijk is, om erbij horen, om geaccepteerd te worden, thuis en op school, als een jongen die van jongens houdt.

In deze vijandige omgeving vindt Alex een uitweg om zijn erotische verlangens te delen. In de kerk zoekt hij zijn heil bij een beeld van Christus. Tijdens het bidden fantaseert hij over het mooie lichaam van Jezus aan het kruis. Deze reviaanse passage is bijzonder te noemen in de Arubaanse literatuur. Expliciet wordt het allerheiligste ontheiligd en verandert een religieus beeld in een symbool van erotisch verlangen en fysieke opwinding.

Gomez speelt met het perspectief en de structuur van het verhaal wat het levendig maakt. Naast de vertelling door de alwetende verteller volgt de lezer de twijfels, onzekerheden en verlangens van Alex door deelgenoot te zijn van zijn existentiële interne monologen. Deze gedachten, afgewisseld door onder andere een krantenknipsel, een brief, flash-backs en andere vertellers die aan het woord komen, laat de tijd in het verhaal fraai meanderen. Af en toe lijkt het alsof Gomez zelf aan het woord is wanneer de alwetende verteller je deelgenoot maakt van zijn emoties. De titels van de hoofdstukken komen wellicht weer van een andere verteller: is het Alex die hier zijn plek in het verhaal opeist? Als lezer leef je met de personages mee, maar blijven zij verweesd achter wanneer je de roman gelezen hebt en het boek dicht slaat.

Alex’ laatste vlucht zou met een open einde de personages nog een rol geven in de gedachten van de lezer. Maar dit is niet wat er gebeurt, het verhaal is letterlijk dichtgeschreven. Gomez had de lezer meer ruimte kunnen bieden voor eigen interpretatie over datgene dat wellicht niet verteld had moeten worden. Alle mysteries in het boek zijn aan het eind van het verhaal opgelost en als lezer kun je met een leeg gevoel achterblijven, terwijl het boek, mijns inziens, juist te vol is. Gomez lijkt het verhaal niet te durven vertellen zonder gebruik te maken van woorden.

Naast intolerantie voor het afwijkende worden in het boek de gevolgen van de hypocrisie van de samenleving pijnlijk zichtbaar. Een moraal die voorziet in mishandeling, misbruik, uitsluiting en afwijzing als je ‘anders’ bent. Een dubbele moraal, want het eiland doet zich ook voor als het gelukkige ‘One Happy Island’, dit met als doel om toeristen te verleiden voor een onbezorgde vakantie op het eiland. Maar dit fictieve geluk is niet voor iedereen bereikbaar: ‘E ta purba lubida cu su percepcion di e famoso isla perfecto, di One Happy Island, ta uno hopi diferente cu otro habitantenan’ (Hij probeert te vergeten dat zijn perceptie van het perfecte One Happy Island, een totaal ander eiland is dan die van andere bewoners). Hiermee bekritiseert Gomez de toeristische branding van Aruba als een paradijs, een onechte wereld waarin de inwoners zich kunnen verstoppen voor de wrede werkelijkheid.

Joshuar Gomez, Amen met bloed
  • Papiamento
  • Red Soil Publishing (2020), 227 blz.