One hears repeatedly that we live in a ‘visually oriented society’ even though the ear tells the eye where to look.

Pauline Oliveros was een Amerikaanse accordeoniste, componiste en bedenker van het Deep Listening-project dat ze binnen haar eigen stichting opzette en waar ze haar leven aan wijdde. 

De tekst Quantum Listening schreef ze in 1999 als lezing die ze zou geven aan de universiteit van Hong Kong. De tekst werd in 2010 opgenomen in Sounding the Margins, de verzamelde teksten van Oliveros. In dit boekje is het manifest voorzien van een voorwoord van Laurie Anderson, een introductie door Ione en beeldend werk van Aura Satz, alle drie multimediakunstenaars, en Ione was tevens de vrouw van Pauline Oliveros. 

Met Quantum Listening breekt Oliveros een lans voor het luisteren, want ‘compared with reading and writing, relatively little attention is given to developing listening skills, or even to considering the nature of listening.’ 

Maar wat houdt dat diepe luisteren in? Het diepe luisteren gaat over intens luisteren, naar alles wat hoorbaar is, op elke mogelijke manier. Het gaat over het creëren van een bewustzijn, onder andere door meditatie. Het diepe luisteren, schrijft Oliveros, zorgt voor een connectie met alles dat er is, en is voor haar het fundament van haar omgang met muziek.

Het manifest gaat over het verschil tussen de onvrijwillige aard van het horen en de vrijwillige, selectieve natuur van het luisteren. Tijdens het lezen probeer ik me bewust te zijn van de geluiden om me heen en ik merk dat luisteren, écht luisteren en lezen niet tegelijkertijd kunnen plaatsvinden. Luisteren is iets waar ik voor moet gaan zitten. 

‘Quantum Listening is a manifesto for listening as activism’, staat op de achterflap. Luisteren als activisme, als actieve daad. 

Dit manifest is niet alleen een pleidooi voor het onderzoeken van dit contrast tussen horen en luisteren, dat vaak een spanningsveld is, onder andere vanwege het verschil tussen het passieve horen en het actieve luisteren, maar ook een kleine gids om je wegwijs te maken in de wereld van het diepe luisteren. Met wegwijs bedoel ik niet dat je aan de hand wordt genomen en dat er wordt uitgelegd hoe het nou precies in elkaar steekt allemaal, of wat de uitkomst van Oliveros jarenlange onderzoek is. Je wordt deelgenoot gemaakt van het onderzoek. Zo worden er interessante vragen opgeworpen waar gelukkig lang niet altijd een antwoord op wordt gegeven. Wat ik bijvoorbeeld op een papiertje schreef: ‘When do you stop hearing the sound? When does memory begin?’ Papiertje aan de muur prikken, naar staren, over nadenken.